Τι λιπαντικό να χρησιμοποιώ;

Χρησιμοποιούμε πάντα τον τύπο, το ιξώδες  και τις προδιαγραφές του  λιπαντικού που μας εγκρίνει ο κατασκευαστής - το εργοστάσιο. (Συνήθως αυτό αναφέρεται στα manuals του κάθε δίκυκλου) . Γνωρίζοντας  τα ανωτέρω,  μπορούμε να  επιλέξουμε το κατάλληλο λιπαντικό, χωρίς  απαραίτητα να χρησιμοποιούμε την μάρκα  που ίσως  μας συστήνει το εργοστάσιο, ο εθνικός διανομέας, ο έμπορος ή το συνεργείο.

Κάθε πότε αλλάζω λάδια;

Κατά ανώτατο χιλιομετρικό όριο  ή  χρονικό διάστημα που μας προτείνει ο κατασκευαστής. Καλό είναι εάν το δίκυκλο κινείται συνήθως σε συνθήκες κυκλοφοριακής συμφόρησης, το χιλιομετρικό όριο να είναι μικρότερο. Ελέγχουμε συχνά την στάθμη των λαδιών μας.

Είδη λιπαντικών

Τα λιπαντικά, ως προς την φυσική τους κατάσταση χωρίζονται σε τρεις βασικές κατηγορίες:

  • Υγρά λιπαντικά.
  • Ημίρρευστα (π.χ. γράσα ).
  • Στερεά λιπαντικά ( π.χ. γραφίτης ).

Ιξώδες  λιπαντικών

Ιξώδες: Το ιξώδες είναι το φυσικό μέγεθος που εκφράζει την αντίσταση που παρουσιάζει το ρευστό κατά τη ροή του, μέσω της εσωτερικής τριβής του. Το νερό έχει χαμηλό ιξώδες σε σύγκριση με το μέλι, συνεπώς  το μέλι έχει υψηλότερο ιξώδες από το νερό όταν έχει την ίδια θερμοκρασία.

Σύμφωνα με την Society of Automotive Engineers (SAE), τα λάδια κινητήρα στο σύνολό τους μπορούν να διαχωριστούν σε:

Χειμερινά: Αυτά έχουν την ένδειξη του γράμματος «W» από την αγγλική ονομασία του χειμώνα. Ο αριθμός που βρίσκεται πριν από το «W»  π.χ. 15W, είναι πάντα διαιρετός με το πέντε και χρησιμεύει για τη σήμανση της χαμηλότερης θερμοκρασίας, κατά την οποία το λάδι μπορεί να προστατεύσει τον κινητήρα κατά την ψυχρή εκκίνησή του. Το αρχικό σημείο κωδικοποίησης είναι οι -35 °С, που αντιστοιχεί στον αριθμό 0. Κάθε επόμενη κατηγορία, υπολογίζεται ανά 5 °С: δηλαδή ένα προϊόν 5W διατηρεί τις ιδιότητές του στους -30 °С, ενώ ένα 10W, στους -25 °С, κ.ο.κ.

Θερινά: Τα  λάδια αυτά, παρέχουν έγκαιρη λίπανση και προστασία των μερών του κινητήρα κατά τις ζεστές εποχές. Διαθέτουν  αριθμούς: 20, 30, 40, 50 και 60. Οι αριθμοί αυτοί αντιστοιχούν στο κινηματικό ιξώδες του λαδιού στους 100 °С και όχι στη μέγιστη θερμοκρασία περιβάλλοντος.

Πολλαπλής ρευστότητας: (π.χ. 15w-50). Τα λιπαντικά αυτά έχουν τη δυνατότητα να διατηρούν την απόδοσή τους και τις ιδιότητές τους  τόσο σε υψηλές όσο και σε χαμηλές θερμοκρασίες και ονομάζονται  πολύτυπα (multigrade).

Κατηγορίες - Τύποι  λιπαντικών

Τα λιπαντικά κινητήρα συνήθως χωρίζονται σε 3 βασικές κατηγορίες:

Ορυκτέλαια (Mineral)

Αυτά φτιάχνονται από διύλιση του πετρελαίου. Είναι επεξεργασμένα και εξευγενισμένα ορυκτέλαια. Περιέχουν χημικά πρόσθετα. Όταν θερμαίνονται, εξατμίζονται πολύ γρήγορα.

Ημι-συνθετικά (Semi-synthetic)

Έχουν βάση τα ορυκτά τα οποία υποβάλλονται σε ειδικές τεχνικές διεργασίες. Είναι μίγματα ορυκτών, υδρογονωμένων και συνθετικών βασικών. Αυτά τα λάδια κινητήρα περιέχουν πιο υψηλή ποσότητα πρόσθετων σε σύγκριση με τα ορυκτέλαια.

Συνθετικά (synthetic)

  • PAOs: Eίναι τα πιο κοινά από τα πλήρη συνθετικά λιπαντικά και έχουν σημαντικότατες ικανότητες και μεγάλη σταθερότητα στις υψηλές  θερμοκρασίες. Έχουν ως βάση σύνθεσης τις πολυαλφαολεφίνες  (Polyalphaolefins) και περιέχουν μεγάλο αριθμό και υψηλή ποσότητα πρόσθετων.
  • Εστέρες: Είναι λιπαντικά που έχουν φυτική ή ζωϊκή βάση. Μετατρέπονται μέσω  χημικής αντίδρασης σε εστέρες και στη συνέχεια χρησιμοποιούνται ως βάση κυρίως άλλων λαδιών. Οι Εστέρες λειτουργούν  σαν μαγνήτες και κολλάνε πάνω στα μέταλλα, προσφέροντας μεγάλη προστασία στην τριβή και την διάβρωση  των διαφόρων εξαρτημάτων. Περιέχουν υψηλή ποσότητα και αριθμό πρόσθετων και έχουν άριστη σταθερότητα στις υψηλές  θερμοκρασίες.

Προδιάγραφες λιπαντικών κατά JASO

Ο Ιαπωνικός φορέας JASO (Japanese Automotive Standards Organization) έχει εκδώσει  πρότυπα - standars για την ποιότητα και το είδος  των λιπαντικών που χρησιμοποιούνται από τους κινητήρες μοτοσικλετών.

Τα πρότυπα JASO-MA και JASO-FC και FD, περιλαμβάνουν ελέγχους που δεν καλύπτονται από τις προδιαγραφές κατά API (American Petroleum Institute).

Για τους τετράχρονους βενζινοκινητήρες, η JASO εισήγαγε τις προδιαγραφές MA και MB.

Κατά την JASO MA (ΜΑ1-MA2) ένα λιπαντικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε τετράχρονους κινητήρες μοτοσικλετών με ενιαίο κύκλωμα λαδιού για κινητήρα, κιβώτιο ταχυτήτων και σύστημα υγρού συμπλέκτη. Περιέχει αντιτριβικά πρόσθετα για τους δίσκους του συμπλέκτη, που αξιολογούνται κυρίως από δυο δείκτες. Τον δείκτη δυναμικής τριβής (DFI) και τον δείκτη στατικής τριβής (SFI).

Κατά την JASO MB ένα λάδι θεωρείται ως λιπαντικό χαμηλής τριβής χωρίς όμως αντιτριβικά πρόσθετα  και δεν μπορεί  να χρησιμοποιηθεί σε τετράχρονους κινητήρες μοτοσικλετών με ενιαίο κύκλωμα λαδιού για κινητήρα, κιβώτιο ταχυτήτων και σύστημα υγρού συμπλέκτη. Μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί σε τετράχρονους κινητήρες μοτοσικλετών και scooter στα οποία οι κινητήρες τους έχουν αυτόνομη λίπανση, π.χ.  MOTO GUZZI, SYM, PIAGGIO κ.τ.λ..

Για τους δίχρονους βενζινοκινητήρες, χρησιμοποιούνται τα πρότυπα JASO  (FA, FB, FC,FD) και οι διαφορές τους είναι στα  υπολείμματα στάχτης, την λιπαντικότητα, την απορρυπαντικότητα στον σχηματισμό καπνού και στο βούλωμα - φράξιμο της εξάτμισης.

Προσοχή! Πολλά λιπαντικά αναγράφουν το πρότυπο JASO ΜΑ-ΜΑ2  κ.τ.λ.. Για να είναι όμως εγκεκριμένα κατά JASO θα πρέπει η ετικέτα να έχει ένα τετράγωνο πλαίσιο που μέσα να γράφει και τον αριθμό εγγραφής πάνω από το ΜΑ-ΜΑ2 κ.τ.λ.

Τεστ αξιολόγησης λιπαντικών
Υπάρχουν διαφορά τεστ-δοκιμές  που αξιολογούν τις ικανότητες των λιπαντικών. Ένα από τα πλέον χρήσιμα για τα σαζμάν των μοτοσυκλετών είναι η δοκιμή  fzg . Το τεστ αυτό αξιολογεί την ικανότητα της λίπανσης όσον αφορά την προστασία  των γραναζιών  λόγω διεπαφής και πίεσης. Η κλίμακα fls αντιστοιχεί στην δοκιμή fzg. Η MAX ένδειξη είναι 14 + και η MIN το 1.

Ικανότητες  και χρησιμότητα των λιπαντικών

Οι βασικές ικανότητες που πρέπει να έχουν τα λιπαντικά (μέσα από τις οποίες προκύπτει και η χρησιμότητα τους), είναι οι εξής:

Λιπαντική Ικανότητα: Σε αυτήν οφείλεται η μείωση των τριβών με το σχηματισμό ενός φιλμ από λιπαντικό ανάμεσα στις κινούμενες μεταλλικές επιφάνειες.

Ψυκτική Ικανότητα: Μέσω του συστήματος λίπανσης μεταφέρεται μέρος της θερμοκρασίας από το παραγόμενο έργο του κινητήρα στο περιβάλλον.

Αντιδιαβρωτική Ικανότητα: Κυρίως τα συνθετικά λιπαντικά κολλάνε επάνω στις μεταλλικές επιφάνειες και τις προστατεύουν από την διάβρωση.

Απορρυπαντική Ικανότητα: Καθαρίζουν τον κινητήρα με ειδικά απορρυπαντικά πρόσθετα που περιέχουν.

Πρόσθετα λιπαντικών

Μεγάλος αριθμός πρόσθετων χρησιμοποιείται για να βελτιώσει και να δώσει υψηλά χαρακτηριστικά επίδοσης στα λιπαντικά.

Τα κυριότερα είναι:

  • Απορρυπαντικά
  • Αντιτριβικά πρόσθετα
  • Αδρανοποιητές μετάλλων
  • Αντιδιαβρωτικά
  • Τροποποιητές τριβής
  • Πρόσθετα ακραίων πιέσεων
  • Αντιαφριστικά
  • Βελτιωτικά δείκτου ιξώδους
  • Γαλακτώματα
  • Αντιοξειδωτικά
  • Βελτιωτικά προσκόλλησης. Δίνουν την δυνατότητα προσκόλλησης του λιπαντικού στην επιφάνεια των μετάλλων.